Artikel Sastra Madhura Kona

Artikel Sastra Madhura Kona

Pakem Maddhu

January 04, 2024

 

SASTRA MADHURȂ KONA

Dr. ABDUL GANI, M.Pd.

 

Makna Oca’ Sastra  Madhurâ

         Sastra asalla èponḍhut ḍâri Bhâsa Sansekerta èngghi ka’ḍinto oca’  sas artèna aparèng pètudhu otabâ aparèng  bâburughân, sareng oca’ tra  artèna pakakas. Oca’ ka’ḍinto saterrossa èyartè’è  angghidhân. Ponapa polè pas ètambâi oca’ su , artèna èndhâ otabâ saè. Dhâddhi . oca’ susastra pas èmaknaè angghidhân sè aghuna’aghi bhâsa sè saè sareng aghânḍhu’ pètudhu otabâ aparèng  bâburughân sè saè . 
       Dhinèng pokeddhân Sastra  Madhurâ èngghi ka’ḍinto angghidhân sè aghuna’aghi bhâsa Madhurâ sè saè sareng aghânḍhu’ pètudhu otabâ aparèng  bâburughân sè saè. Sastra Madhurâ èngghi ka’ḍinto angghidhân sè aghuna’aghi bhâsa Madhurâ sè saè, èpadhâddhi pakakas ka’angghuy maḍâpa’ sareng noronnaghi  pètudhu,  bâburughân sè saè,  nilai-nilai, adhât partèngkan sè èyarghâi rèng Madhurâ. 
       Sastra Madhurȃ kona ka’ḍinto angghidhân sastra  sokkla ḍâri Madhurâ sè ta’ acampor sareng bhuḍhâjâ Èropa. Sastra Madhurȃ kona  ka’ḍinto abujut sastra lèsan. Sastra Lèsan èngghi ka’ḍinto angghidhân sastra sè èpaḍâpa’ tor èsakollaghi lèbât pakakas lèsan  ta’ kalabân èserrat. Sangkolan ḍâri bângaseppo ka’ḍinto kodhu palanggheng, sabâb aghânḍhu’ bâburughân sè kodhu èkaonèngè tor èlampa’aghi sareng bârghâ sè bâḍâ.
       Pèghunana sastra lèsan èngghi ka’ḍinto (1) mènangka ghâmbhârân bhuḍâjâna masyarakat, saè sè abujut bhâsa sareng sè ta’ abujut bhâsa, (2) mertè bhuḍhâjâ saè sè abujut bhâsa sareng sè ta’ abujut bhâsa,(3) mènangka tatengngerra masyarakat.
         Sastra Lèsan ka’ḍinto kèngèng abujut ghâncaran akadhi mète otabâ mètos, dhungngèng, sareng  lègenda. Manabi sè abujut puisi rakyat  èngghi ka’ḍinto syi’ir, tembhâng, laghu èn-maènan, sareng pantun.  Manabi sè abujut drama  èngghi ka’ḍinto Bâjâng Kolè’, Topèng Ḑhâlâng, sandur, luddruk, sareng laènna.

Cem-macemma Sastra Lèsan Madhurâ
Sastra Lèsan Madhurâ sè Abujut Puisi
Jhâpa
       Jhâpa èngghi ka’ḍinto puisi kona sè aghânḍhu’ kakowadhân gâib tor aghuna’aghi ca’-oca’ sè ta’ ghâḍhuwân artè. È ḍâlem Jhâpa jhughân aghuna’aghi ghuru lumaksito.
        Opama. Jhâpa ka’angghuy manèser orèng .  Semmar tangès lan semmar tangès. Alongghuwâ sambi nangès. Palongghu’u  ka bidhâddhâri. La mara sèngko’ mènta’a tolong.
Pantun
         Pantun èngghi ka’ḍinto puisi kona sè aghânḍhu’ bhit-bhidhân sareng èssèna. Bânnya’na empa’ bhiri. Manabi duwâ’ bhiri èsambhât paparèghân. Manabi bhit-sambhidhan èsambhât senḍèlan. Ghunana bhit-bhidhân ka’angghuy mapaḍâ sareng monyèna èssèna pantun. Bânnya’na keccep bhân-sabbhân bhiri bâḍâ 8 keccap bâḍâ jhughân sè 10 keccap.

Contona pantun.

Kalambhina èsassa’a
Èsebbhidhâ noro’ lorong
Aḍu bârâmma sè tapèsa’a
Karè abit sè along-polong

Contona paparèghân (karmina)
Kembhâng pangkor nyang-kornyangan
Orèng ḍâpor nyang-kennyangan

Contona paparèghân (karmina)  laènna
Jhuko’ blâna’ kella mrongghi
Lancèng kana’ ollè korbhi

Syi’ir

Syi’ir èngghi ka’ḍinto puisi kona bânnya’na 4 bhiri bhân sabbhân paddhâ andhegghân sè aghânḍhu’  monyè sè paḍâ. Bhân sabbhân bhiri bâḍâ 8 keccap otabâ 10 keccap.

Contona Syi’ir
Carètana orèng matè
Sopajâ’â paḍâ ngartè
Patè nèko ḍi-buḍina
Ka ahèrat pamolèna
Senḍèlan

Senḍèlan èngghi ka’ḍinto pantun les-bâlessân

Opamana

 

Bârâ’ ghâḍhin bâ’na bengkona
Ambâ’ molèna soro apèlla
Alè’ raddhin sapa nyamana
Bhâ’ ollèya terro kennala
 
Taḍâ’ ghulâna bâḍâ poka’na
Sapè ghilâ maso’ ka kobhurân
Taḍâ’ ghunana kennel ka bâ’na
Lakè bulâ tako’ tambhuruân
 
Bhâjâng nèka bânnyâ’ ghunana
Mon èbâlâi ajhâr ka modhin
Pabhâjheng  dhika bâjhi’ ka bulâ
Mon èdhuwâi pas mènta kabin
Sastra Lèsan Madhurâ sè Abujut Prosa Fiksi

         Prosa Fiksi èngghi ka’ḍinto angghidhân sastra sè abujut ghâcaran sareng èssèna ta’ ongghuwân otabâ  tha’-kantha’an.  Angghdhân sastra ka’ḍinto ta’ tapèngkot sareng bânnya’na keccap ghuru sowara sareng bhiri. Cem-macemma angghdhân sastra ka’ḍinto akadhiyâ dhungngèng Madhurâ, Lègènda  Madhurâ, Mètos Madhurâ, sareng salaènna. Lègènda  Madhurâ èngghi ka’ḍinto angghdhân sastra sè abujut asalla bâḍâna nyamana kottha dhisa otabâ kennengan laènna. Mètos Madhurâ èngghi ka’ḍinto angghdhân sastra sè abujut carèta gâib namong èkaparcajâ. Sastra Lèsan Madhurâ sè Abujut Drama

      

Pakem Maddhu